Vanuit de raad: “Als rekenkamer verkennen we of het goed gaat”

Doet de gemeente haar werk goed? De gemeenteraad controleert dit, maar dat doet hij niet alleen. Hij krijgt hierbij hulp van een onafhankelijke rekenkamer die begin 2023 is benoemd. Maar wat doen de leden van de rekenkamer precies? En met welke onderzoeken zijn ze op dit moment bezig? Ontdek het hier.

“Wij verkennen of het goed gaat in de gemeentelijke organisatie”, begint André Hengeveld, voorzitter van de rekenkamer. “De gemeenteraad bepaalt wat er gebeurt in de gemeente en controleert ook of de burgemeester en wethouders die plannen goed uitvoeren. Wij ondersteunen de raad daarin door onderzoek te doen. Tijdens zo’n onderzoek gaan we bijvoorbeeld na of het doel van een plan is bereikt en ook of het budget niet is overschreden.”

Van links naar rechts: André Hengeveld, voorzitter Rekenkamer | Adalie Bruine de Bruin, lid rekenkamer | Peter Rokers, lid rekenkamer

Onafhankelijk onderzoek

De rekenkamer bestaat uit drie leden die niet in gemeente Maashorst wonen en werken. Ze hebben geen band met de gemeente en de raad is ook niet hun baas. “We zijn als rekenkamer dus onafhankelijk”, vertelt André. “We mogen zelf bepalen wat we willen onderzoeken. De raad mag ons wel vragen om een onderzoek te starten, maar we beslissen uiteindelijk zelf of we hiermee aan de slag gaan en op welke manier.” Leden voeren deze rol uit naast hun werk en andere verplichtingen. Het is dus geen baan.

De rekenkamer vergadert iedere maand. Ze bepalen dan wat ze willen onderzoeken en ook hoe ze dat gaan aanpakken. “Dit leggen we vast in een plan. Daarna starten we met het onderzoek. We lezen stukken en houden interviews. Vervolgens schrijven we een verslag met onze conclusies en adviezen. De raad beslist of ze dit advies overnemen of niet. Het mooie vind ik dat ons advies de raad een spiegel voorhoudt: zij zetten dingen in gang, ons advies laat zien of ze de voortgang ervan genoeg controleren.”

Leren en verbeteren

Als de rekenkamer een onderzoek start, dan mogen ze alles zien en overal naar vragen. “Veel mensen vinden dat lastig. Ze zijn bang dat ze afgerekend zullen worden op hun werkwijze. De rekenkamer wordt ook vaak spottend de ‘afrekenkamer’ genoemd”, vertelt André. “We zijn ons daarvan bewust. Maar we zijn heel duidelijk niet op zoek naar een schuldige, we willen alleen leren en processen verbeteren. Degene die we spreken hebben daar veelal zelf ook belang bij. Zodra we dit duidelijk maken, verdwijnt vaak het argwaan.”

De rekenkamer heeft een tijd pas op de plaats gemaakt. “Gemeente Maashorst is een nieuwe gemeente, veel moest nog op z’n plek vallen. Je moet de organisatie dan ook de ruimte geven om de zaken op orde te brengen.” Onlangs heeft de rekenkamer wél haar eerste onderzoek afgerond. “De gemeente had zichzelf doelen gesteld voor 2022. Wij zijn de status van die actiepunten nagegaan: zijn ze afgerond, lopen ze nog of moeten ze nog worden opgestart? En wat is daarvan dan de reden?”

Nieuwe onderzoeken

Het eerste onderzoek is door de raad aangenomen. Dat betekent dat de aanbevelingen in het onderzoek uitgevoerd gaan worden. “Fijn”, lacht André. “Wij zijn inmiddels gestart met twee nieuwe onderzoeken. Bij het ene onderzoek gaat het om de wijze waarop de gemeente grote projecten uitvoert, bijvoorbeeld vastgoed: sporthallen, scholen, wijken. In 2020 heeft een extern bureau aanbevelingen gedaan hoe de gemeente de aanpak van deze grote projecten kan verbeteren. Wij toetsen nu of dit advies is overgenomen, hoe dat bevalt en hoe het momenteel werkt.”

In het tweede onderzoek focust de rekenkamer zich op de ontvangen corona-middelen. “De overheid heeft tijdens corona veel geld aan gemeentes gegeven, zodat ze inwoners, bedrijven en organisaties financiële steun konden geven. Hier zaten ook spelregels aan vast. Wij gaan na of het geld op de juiste plek is terecht gekomen en ook of hierbij de regels juist zijn gehanteerd.” André vindt zijn rol als rekenkamerlid nuttig. “Sommige onderwerpen vragen om verdieping en analyse. Ik vind het fijn dat ik daarbij kan helpen.”