Evaluatie herindeling gemeente Maashorst
Sinds 1 januari 2022 vormen de voormalige gemeenten Landerd en Uden samen de nieuwe gemeente Maashorst. Bij het ontstaan van de gemeente Maashorst is afgesproken dat binnen 3 jaar het functioneren van de gemeente wordt onderzocht. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gaf adviesbureau Berenschot opdracht om dit onderzoek uit te voeren. Daarbij heeft het bureau verschillende belanghebbenden, variërend van inwoners tot bestuurders en ambtenaren betrokken. Inmiddels heeft bureau Berenschot het rapport afgerond. Het rapport is door het ministerie aan de gemeenteraad gestuurd en de behandeling vindt plaats tijdens de raadsvergadering op 14 november 2024.
- Rapport Evaluatie Gemeente Maashorst (PDF, 7.8 MB)
- Bijlage Evaluatieontwerp (PDF, 1.1 MB)
- Bijlage Nulmeting (PDF, 1.8 MB)
- Bijlage Inwonerspeiling (PDF, 657.0 kB)
Reactie college van B&W op het rapport
“We hebben als college met veel interesse kennis genomen van de conclusies. We lezen duidelijk terug dat we er volgens onze inwoners en partners als jonge gemeente in geslaagd zijn om de afgelopen 2,5 jaar onze dienstverlening op niveau te houden en tegelijkertijd mooie stappen te zetten. En dat we het op enkele onderdelen zelfs boven verwachting doen. Daar zijn we als jonge gemeente trots op, vooral omdat we dit samen met onze maatschappelijke partners, onze inwoners, ondernemers en gemeentelijke organisatie bereikt hebben”, zegt burgemeester Hans van der Pas namens het college van B&W als reactie op het rapport.
Huidige indeling
Het rapport richt zich op de kwaliteit van de dienstverlening van de gemeente Maashorst. Daarbij is gekeken of de gemeente dicht bij de mensen staat, of de betrokkenheid van de inwoners goed is, of de gemeente rekening houdt met dorpen en wijken en wat de ervaringen en gevolgen van de herindeling voor de inwoners zijn. Onderdeel van de evaluatie was ook dat Berenschot onderzocht hoe inwoners van Maashorst denken over een wijziging van de gemeentelijke indeling. Met deze wijziging zouden Schaijk en Reek onderdeel worden van de gemeente Oss. Burgemeester Hans van der Pas: “Bureau Berenschot geeft in het rapport aan dat er geen aanleiding is om de huidige gemeentelijke indeling te wijzigen. Uit de gesprekken met maatschappelijke en regionale partners en de enquête onder inwoners blijkt ook dat er ruim draagvlak is voor het behouden van de huidige indeling.”
Waarom een evaluatie?
Toen destijds de voorgenomen herindeling tot gemeente Maashorst in de Tweede Kamer werd behandeld, vroegen enkele kamerleden bijzondere aandacht voor het draagvlak in de kernen Schaijk en Reek. Als gevolg vulde de Kamer toen zijn instemming aan met de voorwaarde dat in 2024 een evaluatie moet plaatsvinden van het functioneren van de nieuwe gemeente.
- Herindelingswet (PDF, 148.1 kB) (= besluit Tweede Kamer tot herindeling gemeenten Landerd en Uden)
- Herindelingsadvies (PDF, 6.8 MB) (= document zoals voorgelegd aan de Tweede Kamer)
- Toekomstvisie (PDF, 6.3 MB)
Hoe is de evaluatie aangepakt?
Voor de uitvoering van die evaluatie selecteerde het ministerie van Binnenlandse Zaken adviesbureau Berenschot als onafhankelijke onderzoeker. Het bureau pakte de evaluatie in drie fases aan.
Fase 1 Evaluatieontwerp (april-juni 2022)
In deze eerste fase verzamelde Berenschot input voor het ontwerp van de uiteindelijke evaluatie. Dat ontwerp bestaat grofweg uit een beschrijving van de aanleiding en scope van het onderzoek, het evaluatiekader en de onderzoeksactiviteiten die behoren tot het onderzoek. Daartoe sprak Berenschot met de burgemeester en wethouders, de gemeentesecretaris, de griffier en enkele vertegenwoordigers van inwoners (via de dorpsraden/gebiedsplatforms). Ook was er een bijeenkomst voor de gemeenteraad en ging Berenschot te rade bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Noord-Brabant.
Fase 2 Nulmeting (juli-september 2022)
In deze fase deed Berenschot een eerste ‘meting’, op basis waarvan in 2024 de voortgang/ontwikkeling van de gemeente Maashorst in beeld kan worden gebracht. Deze nulmeting brengt de uitgangspositie - de ambities en opgaven - van Maashorst in beeld en de manier waarop we als nieuwe gemeente deze ambities en opgaven willen aangaan.
Bij deze nulmeting is een bredere groep belanghebbenden betrokken. Zo interviewde Berenschot naast bestuurders en ambtenaren van de gemeente ook vertegenwoordigers van de zes kernen (gebiedsplatforms/dorpsraden). Daarnaast organiseerde het bureau vier bijeenkomsten met maatschappelijke en economische partijen, zoals (een afvaardiging van) de Wmo-raad/participatieraad, zorgaanbieders, (sport-, carnavals- en overige) verenigingen, onderwijsinstellingen, ondernemingsverenigingen. Ook werden in deze fase opnieuw raadsbijeenkomsten georganiseerd: een om informatie op te halen en later een om verzamelde beelden aan de raad terug te koppelen. En Berenschot ging in deze fase ook in overleg met de colleges van drie buurtgemeenten en bij de provincie.
Fase 3 Evaluatie (april-september 2024)
In 2024 vond de daadwerkelijke evaluatie plaats. Berenschot evalueerde in deze fase de ontwikkeling die de gemeente Maashorst doormaakte ten opzichte van de uitgangssituatie, en de resultaten die daarbij zijn gerealiseerd. Daarbij werden alle eerder bevraagde vertegenwoordigers opnieuw betrokken, aangevuld met de enquête voor inwoners. Berenschot vroeg onderzoeksbureau Ipsos I&O om deze enquête te organiseren. Dit was een open enquête die alle inwoners konden invullen. Ook kreeg een deel van de inwoners van gemeente Maashorst een persoonlijke uitnodiging om de vragenlijst in te vullen. Hiervoor zijn uit het bevolkingsregister willekeurig 5.000 inwoners geselecteerd en uitgenodigd. De gemeente zelf had géén rol in het opstellen of de verwerking van de enquêtes of in de uitkomsten van het onderzoek. Ook werd in deze fase een benchmarkanalyse uitgevoerd (= een vergelijking van Maashorst met andere gemeenten) om zicht te krijgen op de kosten en formatie van de gemeente.
